لیست کردن کارها یا همان To-Do list اگرچه ابزاری برای سازماندهی کارهاست، اما گاهی می‌تواند باعث احساس گناه و استرس شود، به‌ویژه زمانی که همه آیتم‌ها به‌موقع انجام نمی‌شوند یا کارهای زیادی به آن افزوده می‌شود. دلایل این احساس گناه شامل موارد زیر است:
- کمال‌گرایی و استانداردهای بالا: اگر از خودمان انتظار داریم که همه کارها را بدون نقص انجام دهیم، هر مورد انجام نشده به‌عنوان نوعی شکست تلقی می‌شود. این طرز تفکر باعث می‌شود که احساس کنیم باید به هر قیمتی به همه کارها رسیدگی کنیم، و وقتی نمی‌توانیم، احساس گناه و سرزنش سراغمان می‌آید.
- انباشتگی کارها: در برخی روزها، ممکن است حجم زیادی از کارها در لیست انباشته شود و ناتوانی در تکمیل همه موارد، باعث شود فکر کنیم به اندازه کافی خوب نیستیم یا عملکرد خوبی نداشته‌ایم. همین امر، نوعی احساس فشار روانی ایجاد می‌کند و با انباشته شدن روزانه لیست، ممکن است احساس کنیم از کارهایمان عقب افتاده‌ایم.
- تأثیر منفی آیتم‌های انجام‌نشده: ناتمام ماندن آیتم‌ها در لیست و انتقال آن‌ها به روز بعد، می‌تواند نوعی یادآوری از “وظایف ناتمام” باشد. این یادآوری باعث ایجاد اضطراب می‌شود و حس می‌کنیم که مدام به دیگر کارهای جدید اضافه می‌شوند و ما از پس آن‌ها برنمی‌آییم.
- مقایسه با دیگران: گاهی ممکن است به‌طور ناخودآگاه خود را با دیگران مقایسه کنیم و فکر کنیم که “دیگران این‌همه کار انجام می‌دهند و ما نمی‌توانیم!” این تصور موجب می‌شود خود را فردی ناکارآمد یا ضعیف ببینیم، در نتیجه، احساس گناه و سرزنش بیشتری را تجربه می‌کنیم.
- افزایش انتظارات از خود: ایجاد یک لیست ممکن است توقعات از خودمان را بالا ببرد. وقتی هر بار آیتمی را اضافه می‌کنیم، ناخودآگاه از خودمان انتظار داریم که بتوانیم همه کارها را تکمیل کنیم، اما وقتی این اتفاق نمی‌افتد، فکر می‌کنیم که به اندازه کافی توانمند یا کارآمد نیستیم.
چگونه می‌توان از این احساس گناه دوری کرد؟
- اولویت‌بندی: به‌جای تلاش برای تکمیل کل لیست، فقط کارهای مهم و فوری را در اولویت قرار دهید و برای بقیه کارها زمان جداگانه‌ای تعیین کنید.
- زمان‌بندی واقع‌بینانه: برای هر کار یک بازه زمانی مشخص و قابل دستیابی در نظر بگیرید و بیش از حد بر خودتان فشار نیاورید.
- پذیرش محدودیت‌ها: به خودتان یادآوری کنید که انجام همه کارها در یک روز ممکن نیست و طبیعی است که برخی کارها به روز بعد منتقل شوند.
- استفاده از لیست موفقیت‌ها: به جای تمرکز بر کارهای ناتمام، موفقیت‌ها و کارهای انجام‌شده روزانه را هم یادداشت کنید؛ این امر می‌تواند به شما حس رضایت و انگیزه بیشتری بدهد.
لیست کارهایی را که نباید انجام دهید، تهیه کنید
لیست کارهایی که نباید انجام دهیم یا Not-To-Do List، می‌تواند به اندازه لیست کارهایی که باید انجام دهیم، به افزایش تمرکز و کارآمدی کمک کند. این نوع لیست، به ما یادآوری می‌کند که از رفتارها، عادت‌ها و کارهایی که مانع بهره‌وری، تمرکز یا رفاه می‌شوند، دوری کنیم. در ادامه، نمونه‌هایی از کارهایی که در این لیست می‌توانند قرار بگیرند آورده شده است:
لیست کارهایی که نباید انجام دهید
- اجتناب از چک کردن مکرر پیام‌ها و ایمیل‌ها: اگر به‌طور مداوم شبکه‌های اجتماعی یا ایمیل را چک کنیم، تمرکزمان را از دست می‌دهیم. می‌توانیم چک کردن آن‌ها را به بازه‌های زمانی مشخصی محدود کنیم.
- اجتناب از گفتن “بله” به کارهای غیرضروری: یکی از دلایل از دست رفتن تمرکز، قبول کردن کارها و درخواست‌هایی است که خارج از اولویت هستند یا وقت زیادی می‌گیرند.
- دوری از کارهای چندوظیفه‌ای (Multitasking): چندوظیفه‌ای انجام دادن کارها، اغلب بهره‌وری را کاهش می‌دهد. به‌جای انجام همزمان چند کار، به یکی از آن‌ها توجه کامل داشته باشید.
- نه به کارهای فوری، بله به کارهای مهم: کارهای فوری همیشه در اولویت نیستند. تمرکز بر کارهایی که بیشترین تأثیر را دارند، بسیار مفیدتر است.
- پرهیز از جلسات بی‌هدف: اگر جلسات بدون هدف و برنامه مشخص باشند، زمان زیادی را تلف می‌کنند. بهتر است فقط در جلسات ضروری و با برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده شرکت کنید.
- دوری از شروع روز بدون برنامه‌ریزی: شروع روز بدون لیست کارها یا اولویت‌بندی، باعث پراکندگی ذهن می‌شود. بهتر است روز خود را با یک برنامه مختصر و قابل اجرا آغاز کنید.
- پرهیز از کار در حالت خستگی مفرط: کار کردن در زمان خستگی معمولاً نتیجه مناسبی ندارد و اشتباهات را بیشتر می‌کند. در صورت احساس خستگی، یک استراحت کوتاه در نظر بگیرید.
- دوری از کمال‌گرایی: کمال‌گرایی می‌تواند ما را از پیشرفت بازدارد و باعث تاخیرهای بی‌مورد شود. بهتر است کارها را به اندازه کافی خوب انجام دهیم و از وقت‌گذاری افراطی بر جزئیات اجتناب کنیم.
- نه به کنترل مداوم دیگران: مسئولیت کارها و تصمیم‌ها را به دیگران واگذار کنید و تلاش نکنید همیشه همه چیز را خودتان کنترل کنید. این کار از خستگی ذهنی جلوگیری می‌کند.
- پرهیز از تأخیر انداختن کارهای سخت: کارهای دشوار را در اول روز انجام دهید. به تعویق انداختن آن‌ها معمولاً باعث استرس و انباشتگی کارها می‌شود.
نحوه استفاده از لیست Not-To-Do:
- این لیست را در جایی قابل دسترس قرار دهید و در طول روز به آن رجوع کنید.
- هر هفته یا هر ماه لیست خود را به‌روزرسانی کنید تا موارد جدید اضافه یا کارهایی که دیگر مانع محسوب نمی‌شوند حذف شوند.
این لیست، ذهن را از مشغله‌های غیرضروری دور کرده و باعث می‌شود روی کارهایی تمرکز کنید که ارزش بیشتری دارند.
